akciğere pıhtı atmak ne demek?
Akciğere Pıhtı Atması (Pulmoner Emboli)
Akciğere pıhtı atması, tıbbi olarak pulmoner emboli olarak adlandırılır. Genellikle bacaklardaki derin toplardamarlarda (derin ven trombozu - Derin Ven Trombozu) oluşan bir kan pıhtısının koparak kan dolaşımı yoluyla akciğerlere ulaşması ve akciğerdeki kan damarlarını tıkaması durumudur. Bu tıkanıklık, akciğerlerin oksijen almasını engeller ve ciddi sağlık sorunlarına, hatta ölüme yol açabilir.
Nedenleri ve Risk Faktörleri:
- Derin Ven Trombozu (DVT) öyküsü
- Uzun süre hareketsizlik (örneğin, uzun uçak yolculukları veya yatak istirahati)
- Ameliyat (özellikle kalça veya diz ameliyatı)
- Kanser
- Hamilelik
- Doğum kontrol hapları veya hormon replasman tedavisi
- Genetik yatkınlık (kan pıhtılaşma bozuklukları)
- Sigara içmek
- Obezite
- İleri yaş
Belirtileri:
- Ani başlayan nefes darlığı
- Göğüs ağrısı (genellikle nefes alırken veya öksürürken kötüleşir)
- Öksürük (kanlı balgam olabilir)
- Hızlı kalp atışı
- Baş dönmesi veya bayılma
- Bacakta ağrı, şişlik ve kızarıklık (DVT belirtisi olabilir)
Tanı:
- Fizik muayene
- Kan testleri (D-dimer)
- Akciğer sintigrafisi
- Bilgisayarlı tomografi (BT anjiyo)
- Pulmoner anjiyografi
Tedavi:
- Antikoagülanlar (kan sulandırıcı ilaçlar): Yeni pıhtı oluşumunu engeller ve mevcut pıhtıların büyümesini durdurur. (örneğin warfarin, heparin, DOAK'lar)
- Trombolitikler (pıhtı eritici ilaçlar): Hayatı tehdit eden durumlarda pıhtıyı çözmek için kullanılır.
- Cerrahi veya kateter bazlı pıhtı çıkarma: Nadiren, büyük pıhtıların cerrahi olarak veya kateter yoluyla çıkarılması gerekebilir.
- Vena kava filtresi: Pıhtıların akciğerlere ulaşmasını engellemek için alt ana toplardamara yerleştirilen bir filtredir.
Önleme:
- Uzun süreli hareketsizlikten kaçınmak (düzenli egzersiz yapmak, uzun yolculuklarda mola vermek)
- Ameliyat sonrası kan sulandırıcı ilaçlar kullanmak
- Risk faktörlerini azaltmak (sigarayı bırakmak, kilo vermek)
- Varis çorabı kullanmak (özellikle risk altındaki kişiler için)
Önemli Not: Akciğere pıhtı atması acil tıbbi müdahale gerektiren ciddi bir durumdur. Belirtilerden herhangi birini yaşarsanız derhal bir sağlık kuruluşuna başvurmanız önemlidir.